تنوع وسایل ساخت زیورآلات دست‌ساز و ابزار ساخت زیورآلات بسیار گسترده است و شاخه‌های هنری مختلفی برای ساخت زیورآلات و بدلیجات وجود دارد که برخی از شاخه‌های ساخت بدلیجات دست‌ساز عبارتند از:
زیورآلات رزینی
زیورآلات و بدلیجات مفتولی
بافت زیورآلات فلزی
بدلیجات سنگ و مهره
زیورآلات کریستالی
و…
متناسب با شاخه‌ای که در آن فعالیت دارید قطعا وسایل و ابزار ساخت بدلیجات فرق می‌کنند اما بعضی از آن‌ها در تمام شاخه‌های هنری ساخت بدلیجات دست‌ساز مشترک هستند در ادامه به طور کامل کامل تمام ابزار و وسایل ساخت زیورآلات معرفی کرده‌ایم.
لوازم ساخت بدلیجات دیجی کالا
1- انواع انبر در ساخت زیورآلات
برای ساخت زیورآلات به سه گونه انبر احتیاج داریم که عبارتند از: دم مفتول یا دم گرد، دم باریک و انبر مخصوص استاپر که این سه انبر از واجبات است.
دم مفتول یا دم گرد: این انبر برای ساخت حلقه‌های باز و بسته بسیار کاربرد دارد.
دم گرد
تصویر1: دم گرد یا دم مفتول
دم باریک: این انبر بهترین وسیله برای خم کردن 90 درجه مفتول است که در نهایت حلقه‌ای گرد و بی نقص می‌سازد. برای باز کردن انواع حلقه و تا کردن قسمت اضافه‌ی مفتول هنگام ساخت حلقه از این انبر استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن برای محکم کردن سیم جواهرسازی استفاده می‌شود.
دم باریک
تصویر 2: دم باریک
انبر مخصوص استاپر: این انبر مخصوص ساخت زیورآلات مفتولی است و کاربرد این انبر در له کردن استاپرها است و به کمک این انبر استاپرها خیلی تمیز و صاف و دقیق فشرده و له می‌شوند.
2- انواع سیم‌چین در ساخت زیور آلات
دست کم به یک سیم‌چین برای ساخت زیورآلات نیاز دارید. از سیم‌چین برای بریدن سیم مفتول، سوزن میخی (پین) و در برخی موارد برای نخ‌های جواهرسازی استفاده می‌شود. در این میان سه نوع سیم‌چین بیشترین کاربرد را برای ساخت زیورآلات دارند که عبارتند از:
سیم‌چین زاویه‌دار: مفتول را به گونه‌ای برش می‌زنند که یک زاویه‌ی نوک تیز در لبه‌ی بریده به‌وجود بیاید. از این سیم‌چین فقط در مواقعی استفاده کنید که به یک نوک تیز احتیاج دارید (مثلا می‌خواهید سنگی را در مفتول بیندازید) یا قرار است مفتول را پیچیده و نوک تیزش کاملا روی کار بخوابد.
سیم‌چین معمولی: برشی صاف و یکدست در سطح مقطع مفتول ایجاد می‌کنند و بهترین گزینه برای مواقعی هستند که نوک مفتول با پوست یا لباس افراد در تماس است.
نکته: شاید در نگاه اول نتوان متوجه تفاوت بین سیم‌چین‌های زاویه‌دار و معمولی شد، فرق این دو سیم‌چین در زاویه‌ی لبه‌ی برنده آن‌ها می‌باشد.
سیم چین مخصوص مفتول فنری یا قیچی فلزبری: مستحکم‌تر از دو سیم‌چین بالا هستند و منحصرا برای بریدن مفتول‌های سخت و محکم فنری به کار می‌روند. (مفتول‌های فنری همان مفتول‌هایی هستند که برای ساخت دستبندهای مارپیچ به کار می‌روند.)
3- صفحه میخی
با یک دم باریک و یک سیم‌چین می‌شود زیورآلات مفتولی ساخت اما اگر می‌خواهید دائم به این کار بپردازید و زیورآلاتی یک شکل و یک اندازه درست کنید بهتر است صفحه میخی پلاستیکی بخرید. این صفحه میخی از یک تخته‌ی پلاستیکی سوراخ‌دار به همراه چندین میخ پلاستیکی تشکیل شده است. بنا بر طرح مورد نظرتان، این میخ‌ها را در سوراخ‌ها فرو می‌کنید و سپس مفتول را دورشان می‌پیچید. با تغییر مکان میخ‌ها، اَشکال مفتولی متفاوتی تولید می‌شود.
4- سوهان
سوهان وسیله‌ای است که با آن سطوح زبر و لبه‌های زبر را صاف و یکدست می‌کنند. وقتی با سیم‌چین مفتول‌ها را می‌برید لبه‌های تیز و برنده را با سوهان صاف کنید.
5- مته مروارید
وسیله‌ای است که با آن می‌توان سوراخ‌های تنگ مهره‌های سنگی و مرواریدهای ریز را به آرامی بزرگ‌تر کرد. سر گرد این مته به تدریج قطر سوراخ را افزایش و به شما این امکان را می‌دهد که مته را به آهستگی بچرخانید و لبه‌های ناهموار سوراخ را صاف کنید.بیشترین بازدهی این مته‌ها هنگامی است که از آن‌ها برای باز کردن سوراخ سنگ‌های طبیعی و مروارید استفاده می‌شود. اگر بیشتر از کریستال، شیشه یا مهره‌های فلزی استفاده می‌کنید به این وسیله نیاز ندارید چون این مهره‌ها سوراخ‌هایی با قطر استاندارد دارند.
6- قیچی
بسته به نوع کاری که می‌کنید قیچی خیلی به دردتان می‌خورد. اگر با مهره و منجوق کار می‌کنید باید همیشه یک قیچی تیز و برنده کنار دستتان داشته باشد تا بتوانید به راحتی نخ‌های باریک و ظریف ابریشمی یا نایلونی را ببرید. همیشه یک قیچی خوب در جعبه ابزار جواهر سازیتان دم دست داشته باشید.
7- زیردستی
زیردستی تکه‌ای پارچه یا نمد است که مهره‌ها را روی آن پخش می‌کنید. این پارچه به واسطه جنس خاصش، از سُر خوردن مهره‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین اگر هنگام کار مهره از دستتان بیفتد این پارچه جلوی سر خوردن و گم شدن آن را خواهد گرفت.
8- جعبه مخصوص نگهداری مهره‌ها
این جعبه‌ها اندازه‌ها و انواع بسیاری دارند و به راحتی در بازار پیدا می‌شوند. جعبه‌ی مهره‌ها بخش‌بندی‌هایی دارند که می‌توانید در هرکدام تعداد زیادی سنگ یا مهره بریزید بی‌آنکه با هم قاتی شوند.
جعبه نگهداری مهره‌ها
تصویر3 : جعبه مخصوص نگهداری مهره‌ها
9- متر یا خط‌کش
متر و خط‌کش از جمله ابزار موردنیاز و ضروری در ساخت بدلیجات و زیورآلات می‌باشد.
10- انواع مهره‌ها
مهره‌ها هزاران شکل و رنگ و اندازه دارند برخی از این مهره‌ها را همه می‌شناسند مثل مهره‌های اشکی، گرد، دو سر مخروط و بیضی که در اندازه‌ها و جنس‌های گوناگون تولید می‌شوند.
مهره دو سر مخروط: مهره یا کریستال دو سر مخروط شکل جالبی دارد، یک جورهایی انگار دو مخروط را از طرف مسطح‌شان به هم چسبانده باشند. مرکز این مهره‌ها پهن است و هر چه به سوی سر مخروط‌ها می‌رویم قطر آن کمتر می‌شود. این مهره‌ها در دو نوع ساده و تراش‌دار در بازار موجودند که انواع تراش‌دار آن در ساخت زیورآلات بسیار پرکاربرد است.
مهره مکعبی: مهره‌های مکعبی همان طور که از نامش پیداست چهارگوش‌های شش وجهی هستند و در دو نوع ساده و تراش‌دار تولید می‌شوند. انواع کریستالی این مکعب‌ها حتما باید تراش خورده باشد اما جنس‌های دیگر می‌توانند ساده و بدون تراش هم باشند.
گوشواره با مهره مکعبی
تصویر 4: گوشواره ساخته شده با مهره مکعبی
مهره نامنظم: این مهره‌ها هیچ شکل خاصی ندارند و معمولا از سنگ ساخته می‌شوند و لبه‌های زاویه‌دار و نابرابر دارند.
– مهره کُروی و گرد: این مهره‌ها به شکل کُره‌های بسیار منظم در بازار موجود هستند و معمولا هم ساده و بدون تراش هستند. این مهره‌ها، مهره‌های همه کاره هستند و به تنهایی یا به‌صورت ترکیبی کنار مهره‌های دیگر کاربردی گسترده در ساخت زیورآلات دارند.
مهره‌های برش کریستالی: این مهره‌ها چیزی بین دایره و بیضی هستند، انگار گرد هستند و یک جورهایی پخ شده‌اند، سوراخ این مهره‌ها روی سطح صاف آن‌هاست نه بر لبه مورب آن‌ها. این لبه‌ی مورب معمولا یا تراش می‌خورد یا در انواع خاصی از این مهره‌ها با کریستال‌ها و نگین‌های ریز تزئین می‌شوند.
مهره کریستالی
تصویر 5 : مهره کریستالی
مهره استوانه‌ای: این مهره‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست استوانه‌ای شکل هستند و طول‌شان بیش از عرض‌شان است.
منجوق‌ها: مهره‌های ریز از شیشه‌های رنگارنگ ساخته شده‌اند و بخشی جداناپذیر از ساخت و بافت زیورآلات هستند. منجوق‌های بزرگ‌تر در دستبند و گردنبند و گوشواره کنار دیگر مهره‌ها قرار می‌گیرند.
انواع منجوق
تصویر6: انواع منجوق
11- انواع سنگ‌ها
وقتی اسم سنگ و گوهر می‌آید آدم بی اختیار یاد الماس و یاقوت و زمرد می‌افتد ولی خوشبختانه سنگ‌ها و گوهرهای دیگری هستند که وسع ما به خریدشان می‌رسد، مثل انواع مرواریدها و سنگ‌هایی مثل اونیکس، هماتیت، فلوریت و غیره. شما می‌توانید انواع با کیفیت این سنگ‌ها را با قیمتی مناسب خریداری کنید
12- شیشه و کریستال
مهره‌های شیشه‌ای معمولی قیمتی ندارند و مقرون به صرفه هستند اما آن دسته از این مهره‌ها که تراش‌های آن چنانی خورده‌اند وقتی توی کار بیایند جلوه و نمای دیگری به آن بخشیده و کار را متمایز می‌کنند. در واقع با چند عدد مهره‌ی شیشه‌ای خوشگل می‌توانید کارهای درست حسابی و زیبا خلق کنید.
گرچه بسیاری از این مهره‌های شیشه‌ای بسیار ساده و ابتدایی هستند، گروه دیگری از آن‌ها نیز وجود دارد. بسیاری از هنرمندان و استادکاران شیشه متخصص ساخت مهره‌های دست‌ساز شیشه‌ای بسیار خاص و مرغوب‌اند.
شیشه‌های دو رنگ: این نوع شیشه‌ها در ساخت زیورآلات مهره‌ای، آویزهای گردن و آویزهای تزئینی کاربرد فراوانی دارند. بر سطح آن‌ها لایه‌ی فلزی نازکی کشیده‌اند که در کوره همراه شیشه پخته و جزئی از آن شده است. همین لایه‌ی فلزی است که به این مهره‌ها ظاهر زیبای قوس قزحی می‌دهد و باعث می‌شود از هر طرف به آن نگاه کنید رنگی متفات ببینید.
مهره‌های شیشه‌ای دست‌ساز: این مهره‌های شیشه‌ای با مشعل و شیشه‌ی مذاب در چند مرحله ساخته می‌شوند. فرآیند ساخت به این گونه است که استاد شیشه‌گر در ابتدا فرم اولیه‌ی مهره‌ی موردنظر را می‌سازد و سپس طرح‌ها را به آن می‌افزاید به عبارتی روی آن‌ها با شیشه‌ی مذاب نقش و نگار می‌کشد.
کریستال: کریستال هم در واقع شیشه‌هایی هستند که به آن‌ها سرب اضافه شده است. روی برخی کریستال‌های بی رنگ لایه‌ای کشیده می‌شود که بیشتر مواقع از جنس طلای عیار پایین است که به کریستال درخشندگی خاصی می‌بخشد.
13- فلزها
مهره‌های فلزی به زیورآلات نمای خاصی می‌دهند این مهره‌ها به گونه‌ای رنگ آمیزی شده‌اند که شبیه برنز یا مس یا نقره کهنه به نظر برسند.
14- خمیر پلیمری
امروزه تعداد بسیاری مهره‌های خمیری با مزه و جالبی در بازار موجود است و برخی از سازندگان زیورآلات فقط و فقط با این خمیرها کار می‌کنند و مهره‌های گلدار رنگارنگ و زیبایی می‌سازند.
